MAKALELER
BEBEKLERDE FİZİKSEL OKURYAZARLIK
Fiziksel okuryazarlık; çocuğun farklı spor etkinliklerini tanıyarak hareket ihtiyaçlarının, hangi spor branşına ilgisinin ve yatkınlığının olduğunun belirlenmesidir. Fiziksel farkındalığı da kapsayan temel hareket becerilerini; fiziksel etkinliklere ve spora karşı olumlu tutum geliştirmeyi ve bilgi sahibi olmayı içerir. Bir çocuk fiziksel okuryazarlık becerisine sahip ise bunu nasıl kullanacağını bilir, kendine güven duyar.
Fiziksel okuryazarlık kavramı hareket becerilerini içine alan 4 öğeyi içerir. Bunlar; kıvraklık, denge, koordinasyon ve hızdır. Koşma, atlama, yüzme, kayma ve bisiklete binme gibi beceriler fiziksel okuryazarlığın temelini oluşturur. Top atma ve tutmaya dayalı tenis, masa tenisi ve hokey gibi spor becerileri için de gereklidir.
BEBEĞINIZI FIZIKSEL OKURYAZARLIĞA BAŞLATMANIN 6 YOLU
İlk çocuğunuzun doğumunu beklerken kafanızda yüzlerce soru var. Beslenmeyi, uyku düzenini, beslenmeyi ve hatta bebek bezi almak için en iyi yeri merak ediyorsunuz. Hepsi tek bir şeye indirgenir: bebeğinize büyümesi ve gelişmesi için mümkün olan en iyi ortamı sağlamak.
Bu nedenle, sonunda fiziksel okuryazarlığın çocuğunuzun hayatının bir parçası olmasını isteyeceksiniz. Fiziksel okuryazarlık, çocuğunuzun aktif bir yaşam tarzını ve bununla birlikte gelen tüm fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal faydaları destekleyecek çok çeşitli temel hareket becerileri geliştirmesi anlamına gelir.
Fiziksel okuryazarlığın öncüleri, emekleme ve kavrama gibi bebek motor becerileridir ve bunların bebekliğin ilk yılında teşvik edilmesi gerekir. Sağlıklı beyin gelişimi için düzenli hareket esastır ve işiniz, yıl boyunca doğru zamanlarda doğru şekillerde yaşa uygun hareketi teşvik etmektir.
Muhtemelen zaten bebek gelişiminin tipik aşamalarını izliyorsunuzdur. Bu kilometre taşlarının fiziksel okuryazarlıkla bir ilgisi olduğunu düşünmeyebilirsiniz, ancak bunlar bebeğinizin fiziksel okuryazar bir çocuk olması için anahtardır. Bebeğiniz büyüdükçe, daha sonra öğreneceği fiziksel beceriler, ilk yıllarında geliştirdikleri temel motor beceriler üzerine inşa edilecektir.
Aşağıda belirtilen yaş aralıklarının esnek olduğunu unutmayın. Her çocuk farklı hızlarda ve farklı zamanlarda gelişir. Çocuğunuz bu etkinliklerden bazılarına hazır görünmüyorsa, biraz beklemeniz gerekebilir.
Fiziksel okuryazarlık kavramı hareket becerilerini içine alan 4 öğeyi içerir. Bunlar; kıvraklık, denge, koordinasyon ve hızdır. Koşma, atlama, yüzme, kayma ve bisiklete binme gibi beceriler fiziksel okuryazarlığın temelini oluşturur.
0-3 yaş: Erken hareketi teşvik edin.
3-5 yaş: Oyun alanını genişletin ve eğlenceye devam edin.
5-8 yaş: Temel hareket becerilerine odaklanmayı artırın.
8 – 12 yaş: Çocuklar hazır olduğu için daha karmaşık beceriler kazandırın.
Beceri: Kavrama
Neden önemlidir: Çocuğunuz ilk günden itibaren kavrama refleksi ile doğar. Bununla birlikte, aslında üç ila dört ay civarında kasıtlı olarak bir şeyleri kavramaya başlayacaktır. Nesneleri kavrama yeteneği temel bir motor beceridir. Ayrıca el-göz koordinasyonunun gelişmesini gerektirir ve bebeklik döneminde uyarılması ve desteklenmesi gerekir.
İpucu: Çocuğunuzu kavrama alıştırması yapmaya teşvik etmek için her zaman yaşına uygun oyuncaklara sahip olduğundan emin olun.
Beceri: Yuvarlanmak
Neden önemlidir: Bebeğiniz dört ila altı aylıkken karnının üzerine dönebilmelidir. Yuvarlanma, temel çekirdek gücünün geliştirilmesini gerektirir ve sürekli uygulama, oturma ve emeklemeye ilerlemek için daha fazla güç ve koordinasyon geliştirir.
İpucu: Karnının üzerinde olma hissine alışması için bebeğinize düzenli olarak karın üstü zaman verin.
Beceri: Oturma
Neden önemlidir: Bebekler genellikle altı aylık olduklarında yardımsız oturabilirler. Oturma, düzenli karın zamanı ile daha önce geliştirilen çekirdek gücü ve koordinasyonu gerektirir.
İpucu: Bebeğiniz yere oturmaya başladığında keskin veya sert engeller olmadığından emin olun. Onu asla yataklarda, kanepelerde veya sandalyelerde başıboş bırakmayın. Dengesini kaybeder ve düşerse ciddi yaralanmalara neden olabilir.
Beceri: Emekleme
Neden önemlidir: Çoğunlukla bebekler 7 ila 10 ay arasında emeklemeye başlar. Bazen ellerini kullanarak vücudunu öne doğru çekmesiyle “ordu taraması” olarak başlar. Emekleme, bebeğinizin kendisini elleri ve dizleri üzerinde yukarı itecek güce sahip olmasını ve ardından kendini ileri veya geri hareket ettirirken bu pozisyonda dengesini korumasını gerektirir.
İpucu: Çocuğunuzu, etrafındaki zemine oyuncaklar koyarak emeklemeye ve uzanmaya teşvik edin. Bazı bebekler hiç emeklemeyip doğrudan gezintiye çıksa da, yürümesi için acele etmeyin. Emekleme hem motor hem de bilişsel gelişim için önemlidir.
Beceri: Sıralama
Neden önemlidir: Sıralama, bebeklerin destek için mobilyalara tutunarak nasıl yürümeyi öğrenmeye başladığını anlatır. Çocuğunuz, çevresini taklit ederek güç, denge ve koordinasyon geliştirir.
İpucu: Oyuncak ve minder gibi zemin engellerini kaldırarak ve keskin kenarları veya sert açıları olan mobilyaları kaldırarak çocuğunuzun güvenli bir şekilde gezinmesini sağlamalısınız.
Beceri: Yürüme
Neden önemlidir: Yaklaşık 13 aylıkken çoğu çocuk desteksiz yürüyecektir. Yani, ilk adımlarını yardım almadan atarken “yürümeye başlamış” olacaklardır. 13 ay ortalamadır: bazı çocuklar daha erken yürüyebilir, bazıları ise 16 ay kadar yürüyebilir.
İpucu: Seyir halinde olduğu zaman, zemindeki engelleri, oyuncakları ve minderleri kaldırarak ve keskin kenarlı veya sert açılı tüm mobilyaları kaldırarak çocuğunuzun güvenli bir şekilde yürümesini sağlamalısınız.
HAREKET BECERILERINI HIÇ GELIŞTIRMEMIŞ ÇOCUKLARIN HAREKETSIZ, KOORDINASYONSUZ YETIŞKINLER OLMALARINA ŞAŞIRMALI MIYIZ?
Yakın tarihli çoğu araştırma, çocukların hareket becerilerinin ve fiziksel okuryazarlığının son yıllarda sürekli düşüşte olduğunu gösteriyor. Hareket becerilerini geliştirememeleri, daha sonra ilgilerini ve fiziksel aktiviteye katılma yeteneklerini azaltır ve ayrıca temel hareketlilik becerilerini yetişkinliğe kadar sınırlar. Hareket becerileri temel sağlık ve hayatta kalma için gereklidir:
Bazı araştırmalar, hareketsizlik, sigara ve obezite ile ilgili sağlık maliyetlerinin 2025 yılına kadar iki katına çıkacağını tahmin ediyor. Fiziksel okuryazarlık, hareketsizlik krizine karşı bir “aşı” olarak görülüyor.
En önemli mesaj, fiziksel okuryazarlığın sadece spor için olmadığıdır. Çocukların eksiksiz ve sağlıklı bir yaşam sürmeleri için ihtiyaç duyduğu temel yaşam becerileri yelpazesinin bir parçasıdır.
Kaynak: Catherine Holecko, verywell
23.05.2022