MAKALELER
DİŞ GICIRDATMA: ENDİŞELENMELİ MİYİM?
Giderek artan şekilde diş gıcırdatmadan endişeli ebeveynlerle karşılaşıyorum. Maalesef, beş yaşın altındaki çocuklarda daha fazla olmak üzere her 10 çocuktan ücünde diş gıcırdatma görülüyor.
Uzun süre diş gıcırdatma (özellikle kalıcı dişlerde) dişlerin aşınmasına, diş hassasiyetine, çene ve baş ağrılarına neden olabilir. Diş gıcırdatma için kabul edilen tek bir neden yoktur. Bu sorun neden olan pek çok faktör vardır. Bunların gözlemlenmesi ve uzmana danışılması çözümü kolaylaştırır.
Olası Nedenler
- Yanlış hizalanmış dişler, çürükler, apseler, anormal ısırma gibi diş problemleri nedeniyle oluşması muhtemel diş gıcırdatmalarını ekarte etmek için diş hekimi muayenesine ihtiyaç duyulur.
- Çocuğun dönemsel kullandığı ilaçların yan etkisi sonucu diş gıcırdatma görülebilir. İlaç prospektüsünü okumak ve doktorunuza danışmak uygun olacaktır.
- Reflü, bağırsak paraziti, sinüzit, solunum yolu iltihabı gibi sistemik bulgular nedeniyle oluşan diş gıcırdatmaları için çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanına danışmanız gerekir.
- Hiperaktivite ve dikkat eksikliği ya da otizm olan çocuklarda da görülmesi olasıdır.
- Stres, kaygı, üzüntü gibi psikolojik nedenlerle dönemsel olarak diş gıcırdatma artıp azalabilir. Kardeş kıskançlığı, yeni okul/ev ortamı, ev içi huzursuzluk gibi olası stres kaynakları tesbit edilerek gerekli uzman danışmanlığı alınmalıdır.
- Alışkanlık nedeniyle dişini gıcırdatan bir çocuğunuz olabilir. Ağzını oyalayacak gıdaların ve farklı alternatiflerin (sakız gibi) verilmesi ile sorun giderilir. Sabırlı ve tutarlı olun. Yapılan pek çok araştırma gösteriyor ki sadece sözel uyarı ile gıcırdatmada başarıya ulaşmak mümkün.
- Blender çocuk ya da sınırlı beslenme diyeti uygulanan çocuklarda diş gıcırdatma ile duyusal arayışa girebilirler.
- Nörolojik teşhisi olsun ya da olamsın düşük kas tonusuna sahip, gelişim geriliği nedeniyle yeterince ağız içi uyaran alamayan çocuklarda da diş gıcırdatma görülür. Çünkü aktif olarak yapabildikleri tek hareket bu olabilir ve bu onları mutlu eder.
- Duyu Bütünleme ile ilgili sorunlar nedeniyle diş gıcırdatma görülebilir.
Duyusal Kaynaklı Diş Gıcırdatma
Duyusal işlemleme sorunları olan çocuklar kendilerini sakinleştirerek organize olabilmek için dişlerini gıcırdatabilir.
Ağzımızın için tat duyusu için özelleşmiş alıcılar yanında dokunma(taktil) ve beden farkındalığı(proprioseptif) duyusu ile ilgili alıcılar vardır. Böylece ağız içinden sertlik, doku farklılığı gibi özelleşmiş bilgileri alırız.
Duyusal arayışı olan çocuklar ağızlarını çok doldurarak yemek yeme, gömlek, kalem, el gibi gıda dışı şeyleri ağızlarına alma gibi davranışlar gösterebilir. Aşırı çiğneme ve/veya diş gıcırdatma gibi davranışlar ile proprioseptif geri bildirim alma ihtiyacını karşılayarak kendini güvende hisseder. İlk çağlardan beri insanoğlunun asıl amacı hayatta kalmak ve güvende olmaktır. Çocuk bunu her an hissetmek için gerekli olan her şeyi yapabilir. Diş gıcırdatma da bunlardan biri olabilir.
Duyusal Kaynaklı Diş Gıcırdatma İçin Çözüm Önerileri
Çözüm yollarında en önemli nokta aslında nedeni bulmaktır. Aile genellikle gündüz/gece diş gıcırdatma nedeniyle sıkan sesten rahatsız olduğu ya da uyku problemi nedeniyle çare aramaya başlar. Aslında altında çok ciddi nedenler olduğunu bilmeyebilir. Kendi kendine geçmesini beklememek önemlidir.
- Diş etine masaj yapmak duyusal girdi arayışı için kolay ve etkin bir yoldur. Ağız içine ve çevresine elle ya da özelleşmiş masaj aletleri ile uyarı verilmesi çocuğun ihtiyacı olan uayrıyı almasını sağlar.
- Ağzına güvenle alabileceği materyaller çocuğun ulaşabileceği alana sokulabilir. Titreşimli ya da normal diş fırçası, diş kaşıyıcıları, çiğneme tüpleri, dikenli oyuncaklar ile dudaklara, dile, yanağa ve diş etlerine hafifçe vurmak, okşamak ya da bastırmak çocuğun duyu girdisi almasını sağlar. Basınç, vuruş uzunluğu ve uyarı düzeyi her çocuk için özeldir.
- Beden farkındalığını destekleyici hareket, denge ve germe egzersizleri yapılması çocuğun ağız dışı uyaranlar almasına yardımcı olur. Oyuncak sepetini itip/çekme, zıplama, yuvarlanma, sallanma gibi aktiviteler. Böylece diş gıcırdatma nedenlerinden biri ortadan kalkar.
- Ağırlıklı yelek, ağırlıklı yorgan ya da ağırlaştırılmış oyuncaklar kullanılması beden farkındalığı duyusunu destekler.
- Titreşimli ürünler ağızdan odaklanmayı ve farkındalığı arttırarak yeni bir duyusal uyarı seviyesi sağlar. Bir çok çocuk bunu sakinleştirici ve yatıştırıcı bulur.
- Yoga, akvaryum izleme, müzik dinleme gibi sakinleşmeyi ve gevşemeyi sağlayacak aktiviteler yapılması stresi azaltarak yararlı olur.
- Beslenme diyetine elma, havuç gibi çiğnemesi zor, kıtır, çıtır gıdaları eklememeniz yararlı olur.
- Detaylı duyu profili analizi sonrası başka duyusal işlemleri problemleri açısından değerlendirilerek duyu bütünleme terapisi alması sağlanabilir.
- Duyusal girdinin uygun şekilde alınması ve kullanılması, bir çocuğun olgunlaşma süreci ve temel becerilerin oluşturulması için kesinlikle çok önemlidir.
Kaynak:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3081266/
http://www.medicinenet.com/teeth_grinding_bruxism/article.htm
http://www.webmd.com/oral-health/guide/teeth-grinding-bruxism?page=2
23.12.2020