MAKALELER
BESLENME PROBLEMLERİ
Her ebeveyn, çocuklarının beslenmesi ve gelişimi ile ilgili endişe duyar. Yemeyi öğrenmesi ile başlayan yolculuk çatal -kaşık kullanımı, farklı gıdaları denemesi ile devam eder. Bebeklikten çocukluk çağına geçerken gıdalarla tanışma sırasında ebeveyn yaklaşımı duyusal yeme problemleri ya da seçici yiyiciliğe sebep olabilir.
Anne karnındaki bebeğin tat tomurcukları nasıl annenin beslenmesine göre şekilleniyorsa doğumdan sonra ek gıdaya geçme döneminden itibaren gıda çeşidi, sunumu, tutum ve baskı, yeme düzeni tüm yaşamı ve gelişimi etkileyen süreci başlatır.
Çocuğunuz aç mı?İştahsız mı?
Açlık, fizyolojik yeme ihtiyacı ve isteği, iştah ise hoş tat ve tatmin ile ilişkili olasılıkla öğrenilmiş psikolojik yeme ihtiyaç ve isteğidir. İştahın sayısal olarak derecelendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle az, çok, biraz yemek ifadelerini kullanırız ve çocuğumuzu iştahsız ve dolayısıyla sağlıksız olarak görebiliriz.
Yeme Problemlerinin Belirtileri
Seçici yiyen ile duyusal yeme problemleri yaşayan çocuğun ayırt edilmesi hem tedavi yaklaşımı açısından farklılık gösterir hem de doğru sonuca ulaşmayı kolaylaştırır.
Organik temeli olan veya olmayan çocukluk çağı yeme bozukluklarında öğürme, kusma, huzursuzluk, ağlama, uyumama, kilo kaybı, yutma güçlüğü gibi belirtiler görülebilir. Bebeklerde ise iştahsızlığın en önemli belirtileri zayıf/kısa süreli emme, emmeyi reddetme ve ağlama, başını geriye atma, huzursuzluk olarak gözlenebilir.
Büyük çocuklarda ise daha tepkisel davranışlar gözlenir. Yemeyi yemeyerek masayı terk etme, yememek için başını çevirme ya da ağzını kapatma, öfke nöbetleri, yemekleri dökme, kaşık/çatalı fırlatma ve ağlama, yemeği ağzında tutmak veya kusmak şeklinde tepkiler verebilir. Dokusundan dolayı sıvı/püre/katı gıdaları reddedebilir. Belli renk/koku/tatları tercih edebilir. Açlık hissetmeme ve belli besinleri yemekte ısrar etme ve sonucunda da yetersiz kilo alımı gözlenebilir.
Gıdanın dokusu, rengi, kokusu ve sesinden dolayı duyusal yeme problemleri yaşayan çocuk, elinde olmayan nedenlerle gıdalara mesafelidir. Yeme sırasında agresifleşir, ağlar, öfke nöbetleri geçirebilir.
Seçici yiyici çocuklar belli sayıda, miktarda ve renkte gıdaları yer. Ona sunulan yeni gıdalara tolere edebilir ve çok isteksiz davransa da yeni bir yiyeceğe dokunabilir ya da tadabilir. Farklı protein, karbonhidrat, yağ gıda gruplarından en az birini yer. Planlı olarak yaklaşıldığında diyetine yeni gıdalar eklenebilir.
Seçici yiyici çocuklara farklı alternatifler vermeyi bırakırsanız yemek yemeyi bırakarak aç kalabilir, kendilerini hasta edebilirler.
Her çocuk 1-5 yaş arası büyüme dönemlerinde yemekte seçici davranabilir. Ancak ortalama seçici yiyici bir çocuk doğru stratejiler ile desteklenmezse aşırı seçici yiyici olabilir. Sosyalleşme ve okul hayatını etkileyebilir.
İştahsız kabul edilen çocukların çok azında ciddi anlamda beslenmeyi reddetme, kusma gibi belirtilerle birlikte kilo alamama, az alma ya da kaybı ile seyreden yeme bozuklukları görülüyor. Ciddi yeme bozuklukları devam etmesi durumunda bilişsel bozukluklar, davranışsal bozukluklar, farklı yeme bozukluklarına (anoreksiya veya bulimiya nevroza) temel oluşturur.
Çocuğun beslenmesi fiziksel gelişimi için çok önemlidir. Ancak endişelenmeden önce çocuk hastalıkları ve sağlığı doktorunuzun yapmış olduğu gelişim değerlendirmelerini göz önüne almanız gereklidir.
Duyusal yeme problemi ya da seçici yiyici olduğunu düşünüyorsanız duyu profilinin değerlendirilmesi ve seçici yiyici testinin yapılması için bize başvurabilirsiniz.
Kaynak:
- Ellyn Satter Instıtute. The Satter Eating Competence Model
- SOS Aproach to Feeding
- Grogan A., Pediatric Occupational Therapist