MAKALELER
OTİZM VE SPOR
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), sosyal iletişimde önemli bozukluklar, kısıtlı veya tekrarlayan davranışların varlığı ve bir çok durumda önemli motor bozukluklarla karakterize, yaşam boyu devam eden nörogelişimsel bir durumu ifade eder.
Sosyalleşme beceri eksiklikleri depresyon, anksiyete, saldırganlık ile sonuçlanabileceği gibi fiziksel sağlık sorunlarına da neden olabilir. Klinik müdahaleler ile birincil eksiklikler tedavi edilirken, ikincil sonuçlar önlenmeye çalışılır.
Artan oranlarla yeni tanıların konması ve dolaylı olarak çevresindeki kişileri de etkilemesi nedeniyle OSB, dünya çapında nüfusun yaklaşık % 1’inin yaşam kalitesini, refahını ve iletişimini etkiliyor. Aslında bu çocukların iletişim, bilişsel, duyusal ve motor becerilerini geliştirmeye yönelik bir çok farklı terapi var ve bunlara yenileri ekleniyor. Özel Eğitim ve Duyu Bütünleme Terapisi belki de en çok duyulan ve bilinen yaklaşımlar.
Otistik kişi, kendine özel bir eğitim ve egzersiz programı ile eksik olan sosyal davranışları kazanırsa , çevre ile etkileşimi arttıkça sorunlarında azalma görülür.
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), sosyal iletişimde önemli bozukluklar, kısıtlı veya tekrarlayan davranışların varlığı ve bir çok durumda önemli motor bozukluklarla karakterize, yaşam boyu devam eden nörogelişimsel bir durumu ifade eder.
Sosyalleşme beceri eksiklikleri depresyon, anksiyete, saldırganlık ile sonuçlanabileceği gibi fiziksel sağlık sorunlarına da neden olabilir. Klinik müdahaleler ile birincil eksiklikler tedavi edilirken, ikincil sonuçlar önlenmeye çalışılır.
Artan oranlarla yeni tanıların konması ve dolaylı olarak çevresindeki kişileri de etkilemesi nedeniyle OSB, dünya çapında nüfusun yaklaşık % 1’inin yaşam kalitesini, refahını ve iletişimini etkiliyor. Aslında bu çocukların iletişim, bilişsel, duyusal ve motor becerilerini geliştirmeye yönelik bir çok farklı terapi var ve bunlara yenileri ekleniyor. Özel Eğitim ve Duyu Bütünleme Terapisi belki de en çok duyulan ve bilinen yaklaşımlar.
Öncelikle seçilecek sporun kriterlerini bilmek gerekir:
- Çocuğun kronolojik yaşı değil gelişimsel yaşı dikkate alınmalı
- Çocuğun oyuna ilgisi değerlendirilmeli ve karar verme sürecinin bir parçası olmasına izin verilmeli
- Spor öncesi kaygısını azaltmak için görsel ipuçları, video modelleme ve sosyal öyküler kullanılmalı
- İlk olarak karate, yüzme gibi bireysel sporlar seçilmesi takım sporlarına geçişi kolaylaştırmak için tercih edilmeli
- Rutin bir spor seçmek otistik çocuk için en iyisidir. Strese girmeden aktiviteye odaklanmasını ve koordinasyon becerilerini geliştirmesini sağlar
- Bazen sinirli, gürültücü ve dokunmaya hassas olabilecekleri spor aktivitesi yaptıracak uzmana anlatılmalı. Bu konuda deneyimli ve özel eğitimler almış kişilerle çalışma tercih edilmeli
Sporun yararları ise şöyle sıralanabilir:
- Spor ile vücutta ki kan akışı artar bütün hücrelere, özellikle beyine bol oksijenin gitmesi ile organik gelişim desteklenmiş olur
- Sadece sporla ve düzenli egzersizle salgılanan bir çeşit protein ile beyindeki sinir hücrelerinde yeni dallanmalar oluşarak haberleşme alt yapısı gelişir
- Vücut dengesi artar
- Beden farkındalığı (Proprioseptif) duyusunun artması ile gözleri kapalı ya da açık iken uzuvlarının pozisyonunu algılaması artar. Böylece uyaran arayışı olan çocuk daha az stereotipik(tekrarlı amaçsız) hareket yapar
- Kas ve eklemlerin çalıştırılması ile vücudun anatomik gelişimi normal ya da daha üst düzeye çıkartılır
- Beden dillerinin farkına vararak sosyalleşme ve paylaşma duyguları gelişir
- Grup sporlarında (basketbol,voleybol,futbol…gibi) grup ile birlikte hareket etmeyi, arkadaşlığı öğrenir
- Eğlenme, gülme , ağlama, hırslanma, kazanma, kaybetme.. gibi duygu durumları yaşayarak psikolojilerini destekler
- Spor ile elde ettikleri becerileri günlük yaşantılarında kullanarak adaptasyonlarını kolaylaştırırlar
- Spor, bireyin hayata bağlanmasını sağlar
- Sportif aktivitelerde başarı gösteren otistikler toplum tarafından daha kolay kabul görürler
- Belli bir yaşam disiplini ve kalitesi edinirler
- Otistik kişilerde görülen hiperaktivitenin azalması ve kontrolü sağlanır
- Beslenme ve acıkma düzene girer
- Uyku problemleri azalır ve uyku düzene girer
- Hormonal (Endokrin) Sistem düzene girer
- Kilo kontrolü sağlanarak obezite(şişmanlık) önlenir
- El-göz ve vücut koordinasyonu artar
- Öz güvenin sağlanması ise en önemli kazanımlardan biridir
İşte tüm bu saydığımız nedenler OSB tanılı çocukların spora teşvik edilmesinin desteklenmesi gerekliliğini açıklamakta.
Kaynak:
Ohrberg N.J. Autism Spectrum Disorder and Youth Sports: The Role of the Sports Manager and Coach. Journal of Physical Education, Recreation and Dance. Oct 2013, Vol 84-9: 52-56
Edwards J., Jeffrey S., May T. Does playing a sports active video game improve object control skills of children with utism spectrum disorder? Journal of Sport and Health Science. March 2017, Vol 6-1: 17-24
Kunzi K. Improving Social Skills of Adults With Autism Spectrum Disorder Thraough Physical Activity, Sports and Games. Adultspan Journal. October 2015, Vol 14-2: 100-113
Duquette M., Carbonneau H., Roult R. Sports and physical activity:Facilitataing interventions with young people living with an autism spectrum disorder. Polish Scientific Journals Database. 2016, Vol 4:40-49
11.08.2020